Bipolaire stoornis
Wat is een bipolaire of manisch depressieve stoornis?
Emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Er zijn nu eenmaal situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken. Sommige mensen hebben echter last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er gebeurt; de stemming lijkt soms zijn eigen gang te gaan. In dat geval kan er sprake zijn van een bipolaire stoornis, ook wel manisch depressieve stoornis genoemd. In de praktijk betekenen deze termen vrijwel hetzelfde. Iemand met een bipolaire stoornis kan soms overmatig opgewekt en actief zijn en dan weer erg somber. De overmatige opgewektheid is een manie; de somberheid een depressie. Een bipolaire stoornis gaat helaas niet vanzelf over en kan zonder behandeling verergeren. Zoek daarom hulp. Een vroegtijdige diagnose en de juiste behandeling kan veel leed voorkomen. Hoe eerder je er bij bent, hoe groter de kans dat je stemmingen worden gestabiliseerd. NB: PuntP biedt behandeling aan voor bipolaire stoornissen in Amsterdam (nog niet op de locaties in Utrecht en Amersfoort).
Download hier de Brochure Bipolaire Stoornissen
Symptomen bipolaire stoornis
Een bipolaire stoornis kan zich op verschillende manieren uiten. Vaak gaat het om een afwisseling van manieën en depressies. Tussen die episoden is de stemming dan normaal. Soms zijn de symptomen van een manie minder ernstig en moeilijk te onderscheiden van ‘normale’ opgewektheid of opwinding. We spreken dan over een ‘hypomanie’. Bij sommige mensen met een bipolaire stoornis ontbreken de depressies en zijn er alleen (hypo)manische episoden. Ook kan er sprake zijn van gemengde episoden waarbij (hypo)manie en depressie gelijktijdig optreden. Soms volgen episoden elkaar snel op, maar er kunnen ook vele jaren tussen liggen. Episoden kunnen dagen, weken, maanden en in sommige gevallen zelfs jaren duren. Depressies duren vaak langer dan manieën.
Mogelijke symptomen bij een manie
- Verhoogde stemming
- Overdreven vrolijk
- Boos en prikkelbaar
- Opgewonden, geagiteerd
- Minder slaap nodig
- Snelle, jagende gedachten
- Onrustig
- Veel doen, moeilijk kunnen stoppen
- Het gevoel alles aan te kunnen
- Meer seksuele belangstelling
- Impulsief zijn zonder rekening te houden met nadelige gevolgen, zoals hard autorijden of veel geld uitgeven
Mogelijke symptomen bij een depressie
- Sombere of geïrriteerde stemming
- Lusteloos, nergens zin in
- Verminderde belangstelling
- Moe en uitgeput gevoel
- Geen emoties voelen
- Geen contact met anderen willen
- Laag gevoel van eigenwaarde
- Gedachten over dood of zelfdoding
- Weinig of juist veel slapen
- Minder of juist veel meer eten
- Minder interesse voor seks
Waar komt het door?
Hoewel er nog veel onduidelijkheden zijn over het ontstaan van bipolaire stoornissen, is het zeker dat een aantal factoren een rol speelt:
Biologische factoren
De belangrijkste biologische factor is erfelijkheid. In sommige families komen bipolaire stoornissen meer voor dan in andere. Ook medicijnen, alcohol, drugs en lichamelijke ziekten kunnen het ontstaan van stemmingswisselingen in de hand werken. Slaaponthouding of het doorbreken van het 24-uurs ritme, bijvoorbeeld door ploegendiensten en jetlag, kunnen eveneens een aanleiding zijn.
Sociale factoren
Ingrijpende gebeurtenissen kunnen veel spanning oproepen. Dat geldt voor negatieve gebeurtenissen als echtscheiding, dood of verlies van werk, maar ook voor positieve gebeurtenissen als de geboorte van een kind of het krijgen van promotie. Bij mensen die er kwetsbaar voor zijn, kan deze spanning leiden tot een bipolaire stoornis.
Psychische factoren
Mensen die niet goed in staat zijn om problemen op te lossen, verdriet te verwerken of steun te vragen, hebben een grotere kans op het krijgen van een bipolaire stoornis.
Tips
Tips voor jezelf
- Breng regelmaat in je dagindeling.
- Neem voldoende rust, maar zorg ook voor genoeg lichaamsbeweging; ga regelmatig wandelen, fietsen of zwemmen.
- Ontspanningsoefeningen kunnen je onrust verminderen en kunnen je helpen om beter te slapen.
- Vermijd situaties die spanningen opleveren en pak niet te veel activiteiten tegelijk aan.
- Houd je stemmingen en activiteiten bij, bijvoorbeeld in een schrift. Zo kun je een volgende manische of depressieve periode tijdig signaleren.
- Trek op tijd aan de bel bij je hulpverlener en je omgeving als je voelt dat het mis dreigt te gaan.
- Vertel mensen in je omgeving die je vertrouwt over je aandoening en vraag hun om hulp bij het signaleren van een nieuwe episode.
- Tijdens je normale stemmingen kun je natuurlijk wel bezorgd zijn over je aandoening. Kwellende vragen kunnen zijn: wanneer gebeurt het weer, wat doe ik dan allemaal en wie ben ik eigenlijk: de drukke, chaotische en onbesuisde of de verlegen, teruggetrokken en neerslachtige? Dit soort vragen hoeven niet direct op een depressieve episode te duiden. Breng ze ter sprake bij uw hulpverlener.
- Gebruik geen alcohol of drugs. Deze versterken je stemming
Tips voor de omgeving
- Schakel tijdig hulp in. Iemand met een bipolaire stoornis zal dat namelijk zelf niet altijd snel doen, vooral niet tijdens een manische episode.
- Vertel de huisarts en andere hulpverleners zo goed mogelijk hoe iemand normaal gesproken is.
- Waarschuw iemand in een vroeg stadium wanneer hij weer in een manische of depressieve periode dreigt te komen. Maak met hem of haar én met de behandelaar afspraken over hoe te handelen in zo’n periode.
- Zoek zelf steun als het je te veel wordt.