Posttraumatische stressstoornis

Wat is Posttraumatische stressstoornis?

De Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een specifieke vorm van een angststoornis. Wanneer je iets heel ergs hebt meegemaakt (zoals een oorlog, een overval, een ongeluk of seksueel geweld), kan die gebeurtenis steeds op een indringende manier in je gedachten of dromen terugkomen. Het is alsof de gebeurtenis zich telkens weer voor je ogen afspeelt, alsof je het steeds opnieuw beleeft. Dit is posttraumatische stress.

Zo’n 10 % van de mensen die een traumatische ervaring heeft gehad, ontwikkelt een PTSS. Vrouwen en kinderen zijn er kwetsbaarder voor dan mannen.

Symptomen Posttraumatische stressstoornis

Een PTSS kan gepaard gaan met verschillende verschijnselen, die elkaar afwisselen. Niet iedereen heeft in dezelfde mate last van de verschijnselen:

Herbeleving

  • Het opnieuw beleven van de schokkende gebeurtenis in beeld, geur, geluid, smaak of lichamelijke gevoelens.
  • Nachtmerries en onrustig slapen.
  • Zich opdringende terugkerende herinneringen en gedachten aan de gebeurtenis.
  • Regelmatig terugkerende heftige angstreacties (vooral in situaties die aan de gebeurtenis herinneren).

Vermijding

  • Het vergeten van de hele gebeurtenis of bepaalde momenten eruit.
  • Gevoelloosheid.
  • Pogingen doen gedachten, gevoelens of gesprekken horend bij het trauma te vermijden.
  • Het afsluiten van anderen.
  • Het mijden van situaties en plaatsen die eraan herinneren.

Verschijnselen van spanning en verhoogde waakzaamheid

  • Gespannenheid, gejaagdheid, ongeduldigheid en overmatige waakzaamheid.
  • Schrikachtigheid en overgevoeligheid
  • Prikkelbaarheid, woedeaanvallen en huilbuien
  • Somberheid en gebrek aan plezier en interesse
  • Moeite met in- of doorslapen.
  • Concentratieproblemen

Overige verschijnselen

  • Schuldgevoel
  • Minderwaardigheidsgevoelens

Oorzaken PTSS

Waarom de één een posttraumatische stressstoornis ontwikkelt en de ander niet, is niet precies bekend. Wel is duidelijk dat een aantal factoren een rol speelt:

DE AARD EN DUUR VAN DE TRAUMATISCHE GEBEURTENIS

Gebeurtenissen waarbij maar één slachtoffer was betrokken, blijken moeilijker te verwerken dan gebeurtenissen met meerdere slachtoffers. Hetzelfde geldt voor gebeurtenissen die herhaaldelijk optreden of zich uitstrekken over een langere tijd, zoals kindermishandeling en incest.

PSYCHISCHE/SOCIALE  FACTOREN

Mensen die goed over hun gevoelens kunnen praten en positief denken, hebben minder kans op een PTSS dan degenen die gesloten en verlegen zijn. Steun en begrip uit de omgeving vergemakkelijken eveneens het verwerkingsproces.

BIOLOGISCHE FACTOREN

Hoe mensen met stress omgaan, is gedeeltelijk erfelijk bepaald. Daarnaast kunnen nare ervaringen op jeugdige leeftijd er voor zorgen dat het stresssysteem als het ware verkeerd is afgesteld. Dit vergroot de kans op het ontwikkelen van een PTSS.

Tips

TIPS VOOR JEZELF

  • Gun jezelf veel tijd en rust.
  • Probeer langzaam tot je te laten doordringen wat er precies is gebeurd. Je kunt er veel baat bij hebben als je de gebeurtenis gedetailleerd opschrijft met alle gedachten en gevoelens die erbij horen.
  • Praat over wat je is overkomen. Dit is van groot belang voor het verwerkingsproces. Vrienden en familie zullen het vaak moeilijk vinden om over de gebeurtenis te beginnen, maar dat betekent niet dat ze er niets over willen horen. Geef ook aan wanneer je wel en geen behoefte hebt om te praten.
  • Denk niet te snel dat mensen je toch niet begrijpen.
  • Zoek steun bij mensen bij wie je je veilig en vertrouwd voelt of bij lotgenoten.
  • Probeer ook met anderen te praten over wat er in hun leven gebeurt. Dat geeft afleiding en helpt relativeren, voor zover dat mogelijk is.
  • Pak beetje bij beetje de vertrouwde dagelijkse routine weer op. Houd een normaal dagritme aan en eet gezond. Laat de kloof met het ‘normale dagelijks leven’ niet groter worden dan nodig is, ook al hebben mensen de neiging om te zeggen ‘blijf maar thuis’. Kijk zelf hoe het met je gaat en wat je aankunt.
  • Zoek afleiding, doe ontspanningsoefeningen of ga sporten, bijvoorbeeld fietsen of wandelen. Dit is goed voor het verwerkingsproces. Neem ook tijd om ‘leuke’ dingen te doen.

TIPS VOOR DE OMGEVING

  • Probeer te blijven luisteren naar wat het slachtoffer over de ervaring vertelt. Het is belangrijk dat de persoon in kwestie erover kan praten en zich gehoord voelt.
  • Houd er rekening mee dat de gebeurtenis nog maanden kan nawerken en denk niet te snel dat iemand er nu wel overheen zal zijn.
  • Wees voorzichtig met grapjes en adviezen als ‘probeer het maar snel te vergeten’.
  • Vraag het slachtoffer hoe je hem of haar kunt steunen, zodat hij of zij dit zelf kan bepalen.
  • Neem de persoon in kwestie niet te veel uit handen. Hij of zij moet het gevoel terugkrijgen zelf controle over zijn leven te hebben.
  • Probeer schuldgevoelens niet ‘weg te praten’, maar neem ze serieus. Ze helpen het slachtoffer vat te krijgen op de gebeurtenis en zijn daarom zinvol, al zijn ze niet terecht.
  • Zoek meer informatie over de posttraumatische stress-stoornis, in de boekhandel, de bibliotheek of op internet.
  • Zoek zelf steun als het je te veel wordt.

Behandeling

Lees verder over de behandeling die PuntP biedt.